رزین سختی گیر

یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که در آب های شهری و صنعتی وجود دارد، سختی آب است. سختی ناشی از وجود یون های کلسیم و منیزیم بوده و باعث ایجاد رسوب در لوله ها، بویلرها، دیگ های بخار و تجهیزات صنعتی می شود. راه حل علمی و کارآمد برای رفع این مشکل، استفاده از رزین سختی گیر (Ion Exchange Resin) است. این ماده با فرآیند تبادل یونی، یون های سختی زا را حذف کرده و کیفیت آب را به طور چشمگیری بهبود می بخشد. رزین سختی گیر در انواع مختلفی تولید می شود و کاربرد گسترده ای در صنایع مختلف از جمله تصفیه آب، صنایع غذایی، دارویی و نیروگاهی دارد.

رزین سختی گیر چیست؟

رزین سختی گیر نوعی پلیمر تبادل یونی است که به شکل دانه های کروی کوچک تولید می شود. این دانه ها معمولاً از جنس پلی استایرن ساخته شده و به کمک گروه های عاملی خاص، توانایی جذب یون های سختی زا مثل Ca²⁺ و Mg²⁺ را دارند. مکانیسم کار رزین سختی گیر ساده است. یون های کلسیم و منیزیم در تماس با رزین، جای خود را به یون سدیم می دهند. در نتیجه، سختی موقت و دائم آب از بین می رود و آبی نرم و بدون رسوب حاصل می شود.

انواع رزین سختی گیر

رزین های سختی گیر بسته به نوع یون هایی که حذف می کنند به دو گروه اصلی تقسیم می شوند. هر کدام از این رزین ها ساختار و عملکرد متفاوتی دارند و برای کاربردهای خاصی طراحی شده اند. شناخت این انواع کمک می کند تا بسته به نیاز، بهترین گزینه برای حذف سختی آب یا تولید آب خالص انتخاب شود.

رزین کاتیونی

رزین کاتیونی رایج ترین نوع رزین سختی گیر است که وظیفه اصلی آن حذف یون های مثبت یا همان کاتیون هایی نظیر کلسیم، منیزیم، آهن و منگنز از آب می باشد. این رزین با استفاده از فرآیند تبادل یونی، یون های سختی زا را با یون های سدیم یا پتاسیم جایگزین می کند و در نتیجه مانع ایجاد رسوب در لوله ها و تجهیزات می شود. مهم ترین کاربرد رزین کاتیونی در سیستم های سختی گیر خانگی، صنعتی، دیگ های بخار، مبدل های حرارتی، برج های خنک کننده و بسیاری از صنایع وابسته به آب است. رزین های کاتیونی به دو گروه ضعیف و قوی تقسیم می شوند که نوع قوی آن بیشترین استفاده را در سختی گیری آب دارد و نوع ضعیف بیشتر برای کاهش قلیائیت و سختی موقت کاربرد دارد.

رزین آنیونی

رزین آنیونی برای حذف یون های منفی یا آنیون هایی مانند سولفات، نیترات، کلراید و سیلیکا طراحی شده است. در این رزین ها یون های مزاحم منفی با یون هیدروکسید جایگزین می شوند و به این ترتیب کیفیت آب افزایش می یابد. بیشترین استفاده از رزین های آنیونی در صنایع حساس نظیر تولید آب فوق خالص (Demineralized Water)، صنایع دارویی، صنایع غذایی و همچنین حذف نیترات از آب آشامیدنی است. رزین های آنیونی نیز در دو نوع ضعیف و قوی تولید می شوند؛ نوع قوی قادر است دامنه وسیع تری از آنیون ها را حذف کند، در حالی که نوع ضعیف معمولاً برای حذف آنیون های معدنی قوی مانند سولفات و نیترات به کار می رود.

رزین میکس بد

رزین میکس بد (Mixed Bed) یکی از پیشرفته ترین انواع رزین های سختی گیر است که ترکیبی از رزین کاتیونی قوی و رزین آنیونی قوی در یک بستر واحد است. این ترکیب باعث می شود آب خروجی کاملاً نرم و خالص باشد و تمامی یون های مثبت و منفی موجود در آب حذف شوند.

رزین میکس بد معمولاً در کاربردهای حساس صنعتی و آزمایشگاهی استفاده می شود، جایی که کیفیت بالای آب اهمیت حیاتی دارد. از جمله این کاربردها می توان به تولید آب دیونیزه برای صنایع دارویی، نیمه هادی ها، صنایع الکترونیکی و آزمایشگاه ها اشاره کرد.

عملکرد رزین میکس بد به این صورت است که ابتدا رزین کاتیونی یون های سختی زا مانند کلسیم و منیزیم را حذف می کند و سپس رزین آنیونی باقی مانده آنیون ها مانند سولفات، کلراید و نیترات را حذف می کند. نتیجه نهایی، آب بسیار خالص با کمترین میزان یون های محلول است.

مزیت اصلی رزین میکس بد این است که آب خروجی از کیفیت بسیار بالا برخوردار است و نیاز به سیستم های تصفیه چند مرحله ای کاهش می یابد. با این حال، نگهداری و احیای آن نسبت به رزین های تک نوعی پیچیده تر است و معمولاً در سیستم های پیشرفته با تجهیزات مخصوص انجام می شود.

نحوه عملکرد رزین سختی گیر

رزین سختی گیر با استفاده از فرآیند تبادل یونی (Ion Exchange) سختی آب را کاهش می دهد. سختی آب معمولاً به دلیل وجود یون های کلسیم (Ca²⁺) و منیزیم (Mg²⁺) است که می توانند باعث تشکیل رسوب در لوله ها، بویلرها و تجهیزات صنعتی شوند. رزین سختی گیر به شکل دانه های کروی کوچک پلیمری ساخته شده و گروه های عاملی خاص روی سطح آن، امکان تبادل یون ها را فراهم می کند.

عملکرد رزین کاتیونی به این صورت است که یون های سختی زا موجود در آب با یون های سدیم (Na⁺) یا پتاسیم (K⁺) موجود روی رزین جایگزین می شوند. به عبارت ساده تر، وقتی آب وارد بستر رزین می شود، یون های کلسیم و منیزیم به سطح رزین جذب شده و یون سدیم آزاد می شود. این فرآیند باعث می شود آب نرم شده و سختی آن کاهش یابد.

با گذشت زمان و استفاده مداوم، رزین اشباع می شود و دیگر قادر به تبادل یون ها نیست. در این مرحله، نیاز به احیای رزین وجود دارد که معمولاً با عبور محلول نمک (NaCl) انجام می شود. محلول نمک یون های سدیم را جایگزین یون های سختی زا کرده و رزین را برای چرخه بعدی آماده می کند.

در سیستم های پیچیده تر، رزین های آنیونی نیز برای حذف آنیون ها مانند سولفات، نیترات و کلراید به کار می روند و با همکاری رزین های کاتیونی، می توان آب کاملاً خالص یا دیونیزه تولید کرد.

مزایای استفاده از رزین سختی گیر

• حذف کامل سختی آب: جلوگیری از رسوب گذاری در لوله ها، دیگ های بخار و مبدل های حرارتی.
• افزایش طول عمر تجهیزات: کاهش خوردگی و رسوب باعث دوام بیشتر تجهیزات صنعتی و خانگی می شود.
• کاهش مصرف انرژی: آب نرم باعث عملکرد بهتر سیستم های گرمایشی و سرمایشی و کاهش مصرف سوخت و برق می شود.
• بهبود کیفیت آب مصرفی: مناسب برای مصارف خانگی، صنعتی، غذایی و دارویی.
• کارایی سریع و موثر: تبادل یونی در رزین ها به صورت آنی انجام می شود و نتایج قابل مشاهده است.
• قابلیت احیا و استفاده مجدد: با عبور محلول نمک، رزین دوباره شارژ شده و طول عمر مفید آن افزایش می یابد.
• حذف یون های مزاحم بدون افزودن مواد شیمیایی مضر: فرآیند طبیعی و محیط زیست دوست برای نرم کردن آب.
• صرفه جویی اقتصادی: کاهش هزینه تعمیرات و نگهداری تجهیزات و افزایش راندمان سیستم ها.
• قابل استفاده در صنایع متنوع: از مصارف خانگی گرفته تا نیروگاه ها، پالایشگاه ها، صنایع غذایی و دارویی.

نحوه احیای رزین سختی گیر

رزین سختی گیر پس از مدتی استفاده، یون های کلسیم و منیزیم موجود در آب را جذب کرده و به اصطلاح اشباع می شود. در این حالت، رزین دیگر قادر به نرم کردن آب نیست و لازم است فرآیند احیا روی آن انجام شود تا بتواند مجدداً عملکرد خود را بازیابد.

احیای رزین معمولاً با استفاده از محلول نمک (NaCl) انجام می شود. ابتدا رزین با آب شسته می شود تا ذرات معلق و آلاینده های سطحی پاک شوند. سپس محلول نمک غلیظ وارد بستر رزین می شود و یون های سدیم موجود در محلول جایگزین یون های سختی زا می شوند. در نتیجه، یون های کلسیم و منیزیم از رزین آزاد شده و به فاضلاب منتقل می شوند و رزین به حالت فعال و آماده برای استفاده بازمی گردد.

پس از پایان فرآیند احیا، رزین دوباره با آب شسته می شود تا نمک باقی مانده از بستر حذف شود و آب خروجی نرم و بدون شوری باشد. این فرآیند احیا باعث می شود رزین بتواند چندین بار مورد استفاده قرار گیرد و طول عمر آن افزایش یابد.

احیای رزین سختی گیر فرآیندی است که با جایگزینی یون های سختی زا با یون های سدیم، رزین را دوباره فعال کرده و امکان استفاده مجدد آن را فراهم می کند. انجام منظم این فرآیند، کارایی سیستم سختی گیر را حفظ کرده و از هزینه های اضافی نگهداری و تعمیر تجهیزات جلوگیری می کند.

نکات مهم در احیای رزین

• غلیظ بودن محلول احیا: استفاده از محلول نمک غلیظ باعث می شود یون های سدیم به طور کامل جایگزین یون های سختی زا شوند.
• کیفیت محلول نمک: محلول باید فاقد ناخالصی و ذرات معلق باشد تا رزین و سیستم آسیب نبیند.
• دفعات احیا: دفعات احیا بستگی به سختی آب ورودی و حجم مصرف دارد. معمولاً رزین ها هر چند هفته یا چند ماه نیاز به احیا پیدا می کنند.
• رعایت مراحل شستشو: شستشوی کامل رزین قبل و بعد از احیا برای افزایش طول عمر رزین و جلوگیری از کاهش کارایی آن ضروری است.

مقایسه رزین کاتیونی و آنیونی

رزین های سختی گیر بر اساس نوع یون هایی که از آب حذف می کنند، به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: کاتیونی و آنیونی. تفاوت اصلی این دو نوع رزین در نوع یون هایی است که جذب می کنند و کاربرد آنها در تصفیه آب مشخص می شود.

رزین کاتیونی وظیفه حذف یون های مثبت آب مانند کلسیم (Ca²⁺)، منیزیم (Mg²⁺)، آهن و منگنز را بر عهده دارد. این رزین با مکانیسم تبادل یونی، یون های سختی زا را با یون های سدیم یا پتاسیم جایگزین می کند. به همین دلیل، بیشتر برای نرم کردن آب در سیستم های خانگی، صنعتی، دیگ های بخار و مبدل های حرارتی به کار می رود.

در مقابل، رزین آنیونی برای حذف یون های منفی یا آنیون ها مانند سولفات، نیترات، کلراید و سیلیکا طراحی شده است. در این رزین ها، یون های مزاحم منفی با یون هیدروکسید (OH⁻) یا سایر یون های مناسب جایگزین می شوند. کاربرد اصلی رزین های آنیونی در تولید آب فوق خالص برای صنایع دارویی، غذایی و الکترونیکی است، جایی که حذف کامل یون های منفی اهمیت حیاتی دارد.

رزین کاتیونی برای حذف کاتیون ها و کاهش سختی آب و رزین آنیونی برای حذف آنیون ها و تولید آب خالص استفاده می شود. در بسیاری از سیستم های پیشرفته تصفیه آب، این دو نوع رزین با هم ترکیب می شوند تا آب با کیفیت بسیار بالا تولید شود.

نحوه تعویض رزین سختی گیر

رزین سختی گیر پس از مدتی استفاده ممکن است کارایی خود را از دست بدهد و حتی با انجام فرآیند احیا، نتواند سختی آب را به طور کامل کاهش دهد. در این شرایط، نیاز به تعویض رزین وجود دارد. تعویض رزین، فرآیندی نسبتاً ساده اما حساس است که رعایت مراحل آن برای عملکرد صحیح سیستم اهمیت زیادی دارد.

ابتدا دستگاه سختی گیر باید از آب ورودی و فشار سیستم جدا شود. سپس آب داخل مخزن تخلیه شده و رزین قدیمی از بستر خارج می شود. قبل از قرار دادن رزین جدید، بستر مخزن و لوله ها باید با آب شستشو داده شوند تا ذرات معلق، رسوبات و آلاینده ها پاک شوند.

رزین جدید باید به آرامی و به صورت یکنواخت داخل مخزن ریخته شود تا بستر به درستی شکل گیرد و جریان آب به صورت یکنواخت از رزین عبور کند. پس از پر کردن مخزن با رزین جدید، دستگاه با آب شستشو داده می شود تا گرد و غبار و ذرات ریز موجود در رزین خارج شوند و سیستم برای استفاده آماده شود.

در نهایت، سیستم سختی گیر دوباره به مدار آب متصل شده و با تنظیمات مناسب، شروع به کار می کند. رعایت این مراحل باعث می شود رزین جدید بهترین عملکرد را داشته باشد و آب نرم و با کیفیت تولید شود.

راهنمای خرید رزین سختی گیر

خرید رزین سختی گیر مناسب، نقش بسیار مهمی در عملکرد سیستم تصفیه آب و عمر تجهیزات دارد. قبل از خرید، لازم است چند نکته کلیدی را در نظر بگیرید.

• نوع رزین: رزین ها به دو دسته کاتیونی و آنیونی تقسیم می شوند. اگر هدف صرفاً نرم کردن آب و حذف یون های کلسیم و منیزیم است، رزین کاتیونی انتخاب مناسبی است. برای تولید آب فوق خالص و حذف یون های منفی مانند سولفات و نیترات، رزین آنیونی یا ترکیب رزین کاتیونی و آنیونی استفاده می شود.
• ظرفیت تبادل یونی: ظرفیت تبادل یونی مشخص می کند که رزین چه میزان یون های سختی زا را می تواند جذب کند. هرچه ظرفیت بالاتر باشد، رزین مدت زمان طولانی تری کار می کند و نیاز به احیا یا تعویض آن کمتر است.
• اندازه دانه ها: دانه های رزین یکنواخت تر، سطح تماس بیشتری با آب دارند و تبادل یونی را بهبود می بخشند. اندازه دانه ها باید با نوع دستگاه و جریان آب هماهنگ باشد تا عملکرد بهینه حاصل شود.
• کیفیت و برند: انتخاب رزین از برندهای معتبر مانند Purolite، Lanxess، Amberlite باعث می شود طول عمر رزین افزایش یابد و کارایی آن تضمین شود. کیفیت پایین رزین می تواند باعث کاهش راندمان سختی گیری و افزایش هزینه های نگهداری شود.
• نوع استفاده و حجم مصرف: برای مصارف خانگی، رزین با ظرفیت متوسط و استاندارد کافی است، اما در صنایع بزرگ، دیگ های بخار، نیروگاه ها و پالایشگاه ها باید از رزین با ظرفیت بالا و مقاومت شیمیایی بیشتر استفاده شود.
• شرایط احیا و نگهداری: رزین باید قابلیت احیا با محلول نمک را داشته باشد و شرایط نگهداری آن ساده باشد. رعایت این نکته باعث کاهش هزینه های عملیاتی و افزایش طول عمر رزین می شود.

قیمت رزین سختی گیر

قیمت رزین سختی گیر در بازار ایران در سال 1404 بسته به برند و کیفیت، برای حجم‌های رایج بین 8 تا 15 میلیون تومان به ازای هر کیسه 25 لیتری متغیر است. نمونه‌های وارداتی با کیفیت بالاتر در بالای این محدوده قرار دارند و رزین‌های عمومی یا تولیدات ارزان‌تر در محدوده پایین‌تر عرضه می‌شوند.

در سفارش‌های صنعتی با تناژ بالا، قیمت واحد هر لیتر کاهش پیدا می‌کند اما مبلغ کل پروژه به مراتب بیشتر خواهد شد. به همین دلیل هنگام خرید باید علاوه بر قیمت، به ظرفیت واقعی، دوام، سهولت احیا و اعتبار برند توجه داشت تا در طولانی‌مدت بهره‌برداری اقتصادی و مطمئن از سیستم سختی‌گیر تضمین شود.

برندهای معتبر رزین سختی گیر در ایران

• پرولایت (Purolite): معتبرترین برند جهانی رزین سختی‌گیر است که مدل‌های پرکاربردی مثل C100 و A400 را عرضه می‌کند. کیفیت بالا، ظرفیت تبادل یونی مناسب و طول عمر زیاد از مزایای آن است. البته قیمت بالاتری دارد و باید حتما به اصل بودن محصول توجه کرد، چون نسخه‌های تقلبی یا تولید چین و هند کیفیت پایین‌تری دارند.
• امبرلایت (AmberLite – DuPont): محصول شرکت آمریکایی DuPont است که به‌ویژه در پروژه‌های صنعتی و حساس مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقاومت شیمیایی و کارایی طولانی‌مدت این برند باعث شده انتخاب اول برای صنایع بزرگ باشد. واردات محدودتر و قیمت بالاتر از ویژگی‌های آن در بازار ایران است.
• داوکس (DOWEX – DuPont): رزین‌های قدیمی شرکت Dow که اکنون تحت برند DuPont عرضه می‌شوند. در تصفیه‌خانه‌های بزرگ و سیستم‌های دمینرالیزاسیون بسیار محبوب‌اند و استانداردهای بین‌المللی سختگیرانه‌ای دارند. قیمت تمام‌شده این محصولات بیشتر است، اما کارایی آن‌ها ارزش خرید را بالا می‌برد.
• هایدرولایت (Hydrolite): برندی اقتصادی‌تر از چین که کیفیت متوسطی دارد. برای پروژه‌هایی که بودجه محدود دارند انتخاب مناسبی است، اما در آب‌های با TDS بالا یا شرایط خورنده شدید طول عمر کوتاه‌تری دارد و باید با دقت بیشتری انتخاب شود.

کاربردهای رزین سختی گیر

رزین سختی گیر از مصارف خانگی گرفته تا پیچیده ترین صنایع مانند نیروگاه ها، پالایشگاه ها و صنایع دارویی، کاربرد گسترده ای دارد و نقش مهمی در بهبود کیفیت آب، کاهش هزینه ها و افزایش راندمان سیستم ها ایفا می کند.

• تصفیه آب خانگی: رزین سختی گیر در دستگاه های تصفیه آب خانگی و آب شیرین کن صنعتی برای کاهش سختی آب استفاده می شود. این کار مانع ایجاد رسوب در شیرآلات، لوله ها و وسایل برقی مانند ماشین لباسشویی و ظرفشویی شده و باعث افزایش عمر تجهیزات می گردد.
• سیستم های گرمایشی و سرمایشی ساختمان ها: در سیستم های موتورخانه ای و چیلرها، سختی آب موجب تشکیل رسوب در لوله ها و کاهش راندمان می شود. رزین سختی گیر با نرم کردن آب، از این مشکلات جلوگیری می کند و مصرف انرژی را کاهش می دهد.
• دیگ های بخار و مبدل های حرارتی: در صنایع مختلف، دیگ بخار و مبدل های حرارتی مانند منبع کویل دار با مشکل رسوب گذاری روبه رو هستند. استفاده از رزین سختی گیر باعث می شود انتقال حرارت بهتر انجام شود، مصرف سوخت کاهش یابد و عمر تجهیزات افزایش پیدا کند.
• صنایع غذایی و نوشیدنی: کیفیت آب در صنایع غذایی بسیار مهم است. رزین سختی گیر در کارخانه های تولید نوشابه، آب معدنی، لبنیات و سایر محصولات غذایی به کار می رود تا آب مصرفی عاری از سختی و ناخالصی باشد و استانداردهای بهداشتی رعایت شود.
• صنایع دارویی و بهداشتی: در صنایع داروسازی و تولید محصولات آرایشی ـ بهداشتی، وجود آب فوق خالص ضروری است. رزین سختی گیر همراه با رزین های آنیونی برای تولید آب دیونیزه به کار می رود که در فرآیندهای حساس دارویی و شیمیایی کاربرد دارد.
• نیروگاه ها و پالایشگاه ها: نیروگاه ها و پالایشگاه ها به حجم زیادی از آب برای سیستم های خنک کننده و بویلرها نیاز دارند. رزین سختی گیر در این واحدها مانع تشکیل رسوب در تجهیزات عظیم صنعتی شده و هزینه های تعمیرات و توقف تولید را کاهش می دهد.
• صنایع شیمیایی و پتروشیمی: در فرآیندهای شیمیایی، کیفیت آب ورودی اهمیت زیادی دارد. رزین سختی گیر برای حذف سختی آب و تأمین آب فرآیندی باکیفیت در واحدهای پتروشیمی و صنایع شیمیایی استفاده می شود.
• برج های خنک کننده: رسوب ناشی از سختی آب در برج خنک کننده باعث کاهش راندمان و افزایش مصرف انرژی می شود. استفاده از رزین سختی گیر در سیستم های تأمین آب برج ها مانع این مشکلات خواهد شد.
• آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقاتی: در آزمایشگاه ها نیاز به آب دیونیزه و خالص برای تست ها و تحقیقات وجود دارد. رزین سختی گیر یکی از روش های اصلی برای تأمین این نوع آب است. روش دیگری که برای تولید آب دیونیزه به کار گرفته می شود، استفاده از دستگاه دیونایزر است که بسیار کاربردی می باشد.
• تولید آب فوق خالص: در صنایعی مانند تولید نیمه هادی ها، الکترونیک و داروسازی، آب فوق خالص اهمیت ویژه ای دارد. ترکیب رزین های کاتیونی و آنیونی برای حذف کامل یون ها به کار می رود و نتیجه آن آب دیونیزه است.
• سیستم های کشاورزی و گلخانه ای: در برخی مناطق که آب دارای سختی بالاست، استفاده از رزین سختی گیر در تأمین آب کشاورزی و گلخانه ای به بهبود کیفیت آب و افزایش بهره وری محصولات کمک می کند.

نکات ایمنی هنگام کار با رزین سختی گیر

رزین سختی گیر ماده ای شیمیایی است که معمولاً بی خطر محسوب می شود، اما رعایت نکات ایمنی هنگام جابه جایی، نصب، احیا و نگهداری آن ضروری است تا از بروز حوادث و آسیب های احتمالی جلوگیری شود.

• استفاده از تجهیزات حفاظت فردی: هنگام کار با رزین، استفاده از دستکش، عینک ایمنی و ماسک توصیه می شود. این تجهیزات از تماس مستقیم پوست و چشم با رزین و محلول احیا (نمک یا محلول شیمیایی) جلوگیری می کنند.
• جلوگیری از استنشاق گرد و غبار: رزین خشک ممکن است گرد و غبار ایجاد کند که در صورت استنشاق می تواند مشکلات تنفسی ایجاد کند. بهتر است هنگام ریختن یا جابه جایی رزین از ماسک استفاده شود و محیط دارای تهویه مناسب باشد.
• جلوگیری از تماس با چشم و پوست: در صورت تماس رزین یا محلول احیا با پوست یا چشم، باید فوراً با آب فراوان شسته شود. در صورت تحریک شدید یا سوزش، مراجعه به پزشک توصیه می شود.
• ذخیره سازی مناسب: رزین باید در محیط خشک و خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود. نگهداری نامناسب می تواند باعث کاهش کیفیت رزین یا جذب رطوبت و تشکیل گلوله شود.
• نگهداری از محلول احیا: محلول های احیا مانند محلول نمک غلیظ یا سایر مواد شیمیایی باید دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی و در ظروف مقاوم نگهداری شوند.
• رعایت دستورالعمل های تولیدکننده: قبل از استفاده از رزین، باید دستورالعمل نصب، احیا و نگهداری تولیدکننده به دقت مطالعه شود. این کار باعث افزایش طول عمر رزین و حفظ ایمنی فردی می شود.
• دفع صحیح رزین و محلول های مصرف شده: رزین های اشباع و محلول های احیا باید مطابق با قوانین محیط زیستی و به صورت ایمن دفع شوند تا آسیبی به محیط زیست وارد نشود.